Bir Mühendislik Harikası – Deriner Barajı

Merhaba arkadaşlar.

Bu yazımızda ülkemize elektrik ihtiyacı konusunda önemli bir katkısı bulunan Deriner Barajına değineceğim.

Deriner barajı Artvin ilimizde Çoruh Nehri üzerine  kurulmuştur  ve şehir merkezine 13 km mesafede bulunmaktadır. Yüksekliği bakımından Türkiye’nin  ve dünyanın en yüksek barajları arasında bulunmaktadır.

Temelden yüksekliği 249 metre olmakla beraber yaklaşık olarak 800 metre genişliğe sahiptir.

Konumuza daha detaylı değinecek olursak arkadaşlar;

Deriner barajının yapımına 1998 yılında başlanmış olup 2012 yılında tamamlanıp kullanılmaya başlanmıştır.

Barajın imalatı için çift eğrilikli kemer tipi  seçilmiştir ve böylelikle hep temel genişliğinden hem de kullanılan betondan ciddi bir tasarruf sağlanmıştır.

Bu imalat tipi standart olan  payandalı baraj tipine kıyasla 3/2 oranında daha az beton kullanılmıştır.

Kullanılan beton miktarı yaklaşık olarak 11.000.000 ton beton kullanılmıştır.  Baraj tipinden dolayı kemerlerin inşaatında hiç bir donatı kullanılmamıştır.

Kemer tipi gereği bloklar aldıkları yükü eğriliği boyunca zemine aktarırlar. Burada kemerler yan inşaa edildiği için yükleri zemine değil de yan taraflarında bulunan kemerlerin saplandığı dağlara aktarılmaktadır. Kemerlerin saplandığı dağların yapısı ise granittir. Granit doğada hazır halde bulunabilen en sert yapı malzemelerinden biridir. Malzeme sert olduğundan ötürü zemine değil de yanal yüzeye aktarılması tercih edilmiştir. Köstebek yardımı ile dağlara delik açılarak dağ içerisinden de ekstra bağlantılara yapılarak dayanımın arttırılması amaçlanmıştır.

Deriner barajının imalat detaylarına geçecek olursak :

Deriner barajı devasa bir yapı olduğu için imalatı bloklar halinde  gerçekleşmiştir. İmalatta kullanılan kalıplar çelik olup yükseklikleri 3 metredir. İmalatın konumundan dolayı trans mikser kullanılmamıştır. Betonun ulaşımı devasa vinçlerin yardımıyla birlikte  özel tasarlanmış kovalar ile yapılmıştır. Her bir kova yaklaşık olarak 8.7 m3 beton taşımaktadır.

Deriner barajının kemerlerinin taban genişliği 60 metre olarak projelendirilmiştir. Bununla beraber bu dev beton kütlelerinin imalatı 2000 parça halinde kademeli bir şekilde gerçekleştirilmiştir.

Her bir parçanın dökümü yaklaşık olarak 100 kova beton ile gerçekleştirilmektedir. Her  bir dökümün öncesin de bloklar arası sızıntıyı önlemek amacıyla ; sızıntının olduğu yerlere gerekli olan harcı imalat sonrasında enjekte edebilmek için özel tasarlanmış soğutma borularının montajı gerçekleştirilmiştir.

İmalat sonrası bloklar  arası boşluk soğutma işlemiyle 2 mm’den 4 mm çıkmış bulunmaktadır.  Sonuç olarak bloklar arası boşluk artmış olup özel harcın daha iyi yerleşmesi için gerekli şart sağlanmıştır.

Betonun boşluksuz ve düzgün yerleşebilmesi için kalıp üzerinde  buldozer ve özel tasarım 8’li  vibratör kullanılmıştır.

Blokların merkezin de 10 cm çaplı kaya parçaları içeren beton kullanılmıştır. Kenarlarda ise daha ince bir beton tercih edilmiştir.  Çünkü kaya parçaları ile dayanımı arttırılmıştır. Kenar yüzeylerde ise daha ince  bir beton kullanılarak pürüzsüz yüzey elde etmek amaçlanmıştır.

Sonuç olarak Deriner barajı  1.9 milyar metre küp su tutmak ile beraber 970 megavat  kurulu güce sahiptir.

Kaynakça :https://www.youtube.com/watch?v=ptbMIOCHElg&t=1778s