Deprem de Önlem de Yanı Başımızda!

28.01.2021

858

Türkiye bir deprem ülkesidir. Topraklarının ve nüfusunun büyük bir bölümü deprem tehlikesi altındadır. Ülkemizin “ büyük trajedi “ adı verilen büyük depreme gün be gün yaklaştığı bilinmektedir.

Dünyanın oluşumundan bu yana depremler yaşanmıştır: bundan sonra da yaşanacaktır. Yapılması gereken, deprem gerçeğini kabul etmek ve bu gerçekle yaşayabilecek önlemleri almaktır. Başta mühendislik bilimi olmak üzere, bilimsel ve teknolojik gelişmeler depreme karşı önlem alınabileceğini, depremin yıkıcı etkisinin azaltılabileceğini göstermektedir. Bunu başarmış ülkeler vardır: büyük depremler yaşanmış ancak insanların burnu dahi kanamamıştır.

Bırakalım büyük depremleri ne yazık ki küçük ölçekli depremler bile ülkemizde hayati tehlikeye ortaya çıkaracak sonuçlara yol açmaktadır.

Türkiye toplumu, depremin yol açtığı yıkımdan değişik düzeylerde etkilendi. İnsanlarımız canından çok sevdiği yakınlarını yitirdi, malını mülkünü kaybetti, ülke ekonomi ağır hasara uğradı. Her deprem toplumsal hafızamıza kazındı ve bütün olumsuz sonuçlarıyla orada kaldı.

Sorumluluğunu yerine getirmeyen, gerekli önlemleri almayan, toplumu deprem gerçeği ile yaşama konusunda eğitmeyen siyasi iktidarlar depremi kader gibi algılatmaya çalıştı.

Deprem bir doğa olayıdır, ancak depremin yıkıcı sonuçları kader değildir. Çaresiz değiliz. Depremi bir doğa hareketi sınırlarında tutabiliriz.

Hepimize düşen görevler var, hayatımızı kurtarmamızı sağlayacak temel bilgilere sahip olabiliriz.

İnsan hayatı bizim için her şeyden çok değerlidir.

Depreme Dayanıklı Yapı Nedir?

Mühendislerce doğru tasarlanan, projede öngörülen miktar ve kalitede yapı malzemesi kullanılan, başından sonuna kadar yasa ve yönetmeliklere uygun olarak denetlenen, inşaat sürecinde çalışan herkesin eğitimli olduğu, fen ve sanat kurallarına uygun olarak inşa edilen yapıdır.

Binada Taşıyıcı Sistem Ne Demektir?

Bir yapının dış etkenlere güvenlik içinde karşı koyabilmesi için oluşturulan betonarme elemanların tümüne taşıyıcı sistem denir. Bu betonarme elemanlar genel olarak döşeme, kiriş, kolon, perde ve temel olarak adlandırılır.

Depremde Her Binada Hasar Meydana Gelir Mi?

Küçük şiddetteki depremler atlatılabilir.

Şiddetli ve çok şiddetli depremler etkisi altında can kaybına yol açmayacak derecede hasar beklenir.

Evimin Depreme Dayanıklı Olup Olmadığını Nasıl Anlarım? Bu Konuda En Doğru Yardımı Kimden Alabilirim?

Binamızın incelenmesi İnşaat Mühendisleri Odasınca belgelendirilmiş bir inşaat mühendisi tarafından yapılmalıdır.

İnşaat mühendisi:

Yapının oturduğu temel sistemi,
Taşıyıcı betonarme elemanların yapıyı taşıyacak yeterlilikte tasarlanıp tasarlanmadığına ve yerinde bulunup bulunmadığını,
Taşıyıcı betonarme elemanlarda yeterli ve kaliteli inşaat malzemesi kullanıp kullanılmadığını,
Taşıyıcı betonarme elemanlarda çatlak olup olmadığını inceler.

Performans analizi yaparak deprem etkisi altında göstereceği davranışı belirler ve gerekmesi halinde betonarme taşıyıcı elemanları güçlendirir.

Daha Önce Olmuş Depremlerde Hasar Görmeyen Bina Depreme Dayanıklı Mıdır?

Depremlerde yapı hasarını etkileyen pek çok değişken vardır. Dolayısıyla yapı, bu konuda Meslek Odasınca belgelendirilmiş inşaat mühendisleri tarafından incelenmeden bu soruya “ evet” demek mümkün değildir.

Evimizdeki Bazı Taşıyıcı Sistem Elemanlarını Kesmek Veya Duvarları Yıkıp Yer Kazanmak Deprem Güvenliği Açısından Sorun Yaratır MI?

Taşıyıcı sisteme ait betonarme elemanlar (perde, kolon, kiriş) asla kesilmemeli, kırılmamalı veya delinmemelidir. Duvar yerlerini değiştirmek de deprem davranışlarını olumsuz etkileyeceğinden uzak durulmalıdır.

Konut Olarak Yaptığımız Binayı Dershaneye Dönüştürmek İstiyoruz Deprem Açısından Herhangi Bir Sorun Yaratır Mı?

Binaların mühendislik hesapları, öngörülen kullanım amacına göre yapılmaktadır. Kullanım amacı değiştiği takdirde projesinde öngörülen hesaplamalar da değişecektir.(Örneğin: konut olarak planlanmış bir yapının okula dönüştürülmesi durumunda, öğrenci sayısı ve kullanılan diğer malzemelere bağlı olarak projesinde öngörülen yüklerin üzerine çıkabilecektir.) Bu durum deprem anında hatta deprem olmadan bile olumsuz etkiler yaratabilir. Binanızın projesini yapan Meslek Odasınca belgelendirilmiş inşaat mühendisine danışmadan kullanım amacında kesinlikle bir değişiklik yapmayın.

Binaya Yapılacak Yalıtım Deprem Açısından Fazla Yük Getirir Mi?

Isı yalıtımını sağlamak için yapıştırma yöntemiyle yapılacak taş yünü, eps, xps benzeri yalıtım malzemeleri binaların deprem performanslarını olumsuz etkilemez. Ancak binaya daha ağır cephe kaplama malzemeleri uygulanacaksa, bu konuda inşaat mühendislerine danışmanız gerekmektedir.

Yumuşak Kat Nedir? Deprem Sırasında Binamıza Zarar Verir Mi?

Yumuşak kat, yapı taşıyıcı sistemini oluşturan çerçeveler içindeki dolgu duvarların kesintiye uğraması durumunda oluşur. Örneğin, konut amaçlı binaların zemin katlarının işyeri, üst katlarının da konut olarak kullanılması böyle bir sorunu doğurmaktadır. Yumuşak katlar, binaların deprem güvenliğini olumsuz etkiler. Bu tür yapılarda Deprem Yönetmeliği’nde belirtilen esaslarına göre önlem alınmalıdır.

Çok Demir Kullanılmış Bina Sağlam Mıdır?

Betonarme yapıların taşıyıcı sisteminde demirin fazla miktarda kullanılmasından çok, yeterli miktarda ve doğru şekilde kullanılması önemlidir. Demir, olması gereken yerde ve şekilde betonarme projesine uygun, iyi işçilikle yerleştirilmediği takdirde deprem davranışı açısından yararlı değildir.

Deprem Açısından Tek Katlı Binalar Mı, Yoksa Çok Katlı Binalar Mı Daha Güvenlidir?

Yapılardaki kat sayılarının deprem güvenliği ile ilgisi yoktur: taşıyıcı sistemi Deprem Yönetmeliği ve ilgili diğer mevzuata uygun tasarlanmamış, kurallara uygun inşa edilm

emiş ve denetimi yapılmamış yapılar kat sayısı ne olursa olsun yüksek derecede hasar görme olasılığına sahiptir.

Deprem Güvenliği Açısından En Uygun Temel Tipi Hangisidir?

Önemli olan binanın türüne ve zemin özelliklerine uygun temel tasarlanmasıdır. Temel tiplerinin birbirlerine göre üstünlükleri söz konusu değildir.

Deprem Sırasında Yapmamız Gerekenler Nelerdir?

İçerideyseniz:

Sakin olun!
Pencerelerden uzak durun.
Düşebilecek eşyalardan uzak bir iç duvarın dibinde, çök-kapan-tutun hareketini yapıp, cenin pozisyonunu alın.

Dışarıdaysanız:

Bina, duvar, ağaç, direk, tabela ve elektrik telleri gibi devrilebilecek veya düşebilecek cisimlerden uzak durun.

Çök-kapan-tutun hareketini yapın ve mümkünse cenin pozisyonunu alın.

Hareket Eden Bir Araçta Yolcuysanız:

-Araç tamamen durana kadar koltuğunuzda kalın.

-Köprü, altgeçit, elektrik telleri ve trafik ışıklarına uzak bir yerde aracın yavaşça durmasını isteyin.

-Sarsıntı durunca kendinizi ve çevrenizdekileri kontrol edin, ailenizle irtibat kurmaya çalışın.

Hareket Eden Bir Araçta Sürücüyseniz:

Depremi hissedince elektrik telleri, köprü ve viyadüklerden uzak bir yerde aracınızı dikkatlice yolun sağına çekip motoru kapatın. Emniyet şeridine girmeyin.

Deprem tamamen durana kadar aracınızı terk etmeyin. Bilgilenmek için radyonuzu açın.

Kendi aracınızı ve başka birinin aracını tahliye olmak veya bir yere ulaşmak için kullanmaya kalkışmayın.

Enkaz Altındaysanız:

Hiçbir şekilde ateş yakmayın.
Rastgele hareket etmeyin ve toz çıkarmayın.
Ağzınızı elinizle veya varsa mendille kapatın.
İlerleyen saatlerde borulara veya duvarlara bir cisimle vurun ki yeriniz belli olsun. Varsa düdük ve el feneri de kullanabilirsiniz.

Rastgele bağırmayın, çünkü tehlikeli miktarda toz yutabilir, enerji kaybedebilirsiniz ve sesiniz kısılabilir.

Deprem Sonrasında Yapmamız Gerekenler Nelerdir?

İçerideyseniz:

-Eğer gaz kokusu alırsanız gaz vanasını kapatın. Kibrit, çakmak kullanmayın. Camları ve kapıları açın. Elektrik düğmelerini çevirmeyin. Hemen binayı terk edin.

-Dökülen tehlikeli maddeleri temizleyin.

-Kırılan camlara dikkat edin.

-Yaralanmaları kontrol edin. Gerekiyorsa ilk yardım yapın.

-Gaz, su, elektrik tesisatlarını kontrol edin. Hasar varsa kapatın.

-Telefonu acil durumlar dışında kullanmayın. Yerinden oynayan telefon ahizelerini telefonun üstüne koyun.

-Neler olup bitiğini öğrenmek için radyo ve televizyonu takip edin.

Dışarıdaysanız:

İlk yardım, yangın söndürme veya hafif kurtarma eğitimi aldıysanız önce etrafınızdakilerin iyi ve güvende olup olmadığını kontrol edin.
Acil durum çantanızı alın ve mahalle buluşma noktanıza doğru hareket edin.

Deprem Sonrasında Kentin Nerelerinde Toplanacağımız Belirleniş Midir?

İl Afet Müdürlüğünce deprem anından toplanma yeri olarak tespit edilen park veya açık alanın önceden belirlenmesi ve ona göre hareket edilmesi gerekir.