Yapısal Beton Tamiratı 1 – Segregasyon Tamiratı

1-) Segregasyon  Nedir ?

Segregasyon, Fransızca “segregation” kelimesinden dilimize geçmiş olup ayrışma anlamına gelmektedir. Betonda segregasyon ise; su, çimento, kum ve agrega gibi beton bileşenlerinin çeşitli nedenlerden ötürü birbirinden ayrışması sonucu betonun heterojen bir hal alma durumudur. Beton karışımının homojen bir yapıya sahip olması esastır. Bu homojen yapının kalıba yerleşimi sonrasında da aynı özelliğini koruması istenir.

ŞEKİL 1

ŞEKİL 2

ŞEKİL 3

ŞEKİL 4

Görsellerde segregasyon örneklerini görebilirsiniz.

1.1-) Segregasyonun Zararları

Segregasyonun görülen betonarme elemanlarda betonun boşluklu (honeycomb)  yapıda olmasından ve bazı durumlarda betonun donatıyı tam saramamasından kaynaklı dayanım kaybı görülmektedir. Bu yüzden segregasyon beton dayanımını olumsuz yönde etkilemesinden dolayı dikkat edilmesi gereken bir kusurdur. Segregasyonun durumu giderilebilecek boyutlarda ise tamiratı yapılıp dayanım arttırılmalıdır ancak  ; Segregasyonlu alan çok fazla ise ve dayanımı etkiliyor ise söz konusu elemanın kırılıp tekrar imalatının yapılması doğru olacaktır.

2-) Segregasyonun Nedenleri ve Alınacak Önlemler

Segregasyona sebebiyet verecek durumları inceleyecek olursak en büyük etken işçi hataları olacaktır.  Beton dizaynından kaynaklı segregasyonların oranı daha düşüktür.  En çok yapılan hataları aşağıdaki listede görebiliriz.

• Vibratör Kullanımında Yapılan Hatalar
• Kalıp Montajı Sırasında Kalıplar Arasında Açıklık Bırakılması
• İmalat Sırasında Paspayının Dikkate Alınmaması
• Donatı Sıklaştırma Bölgelerinde Akışkanlığı Düşük Beton Kullanılması
• Betonun Uygun Mesefaden Dökülmemesi
• Beton Dizaynına Göre Fazladan Su Eklenmesi

Bahsedilen hataları açıp ne gibi tedbirler alabileceğimize bakacak olursak ;

I-) Vibratör Kullanımında Yapılan Hatalar

Deprem yönetmeliğine göre KYB haricindeki betonlarda vibratör kullanımı zorunlu tutulmuştur. Ancak en büyük orana sahip işçilik hatası vibratör kullanımıdır. Gereğinden kısa süre yapılan vibratör istenilen homojen dağılımı sağlamamaktadır öte yandan gereğinden uzun süre yapılan vibratör ise agrega ile şerbetin ayrılması yada iri malzemelerin bir yere toplanmasına neden olacağından dolayı istenilen homojenlik sağlanamayacaktır .  Bu konuda işçi vibratör uygularken kesinlikle vibrasyon süresine , vibratörün beton içine atılış ve çekilişine , kalıp ve donatıya temas etmemesine , yeterli aralıklar uygulanmasına dikkat edilmelidir. Bir başka yazımızda doğru vibratör uygulamasının esaslarını dile getireceğiz.

II-) Kalıp Montajı Sırasında Kalıplar Arasında Açıklık Bırakılması

Bir diğer işçilik hatası iste kalıp hatalarıdır. Kalıp montajı sırasında kalıp ile zemin arasında oluşan boşluklar ve iki kalıp birleşim noktasında gözden kaçan bir boşluk beton şerbetinin akmasına sebep olacaktır . Şerbet akıntısı agregaların arasında boşluk oluşturarak segregasyona sebebiyet verecektir. Kalıp birleşim noktalarında boşluk var ise T çıtalar köşe birleşim yerlerinde ise pah çıtası olarak adlandırılan üçgen çıtalar kullanılmalıdır.

III-) İmalat Sırasında Paspayının Dikkate Alınmaması

Donatıyı çevreleyecek olan paspayının gereğinden az olması ve yahut hiç olmaması segregasyona sebebiyet vermektedir.  Bunun önüne geçmek için demir kontrolü sırasında ve kalıp imalatı öncesinde paspayı aralıkları ve paspayı kalınlıkları kontrol edilmelidir.

IV-) Donatı Sıklaştırma Bölgelerinde Akışkanlığı Düşük Beton Kullanılması

Genellikle, donatıların çok sık bulunduğu birleşim bölgelerinde vibratör uygulaması yeterince yapılamamaktadır. Bu durumda beton dizaynı değiştirilerek homojenliği korunabilir. Diğer taraftan demir donatıların çok sık bulunduğu bölgelerde beton içerisindeki agrega çapının, donatı aralığından ufak olmasına ve aralıklardan rahatlıkla geçebileceği boyutta olmasına dikkat edilmelidir.

V-)  Betonun Uygun Mesefaden Dökülmemesi

Pompa ile dökülen betonlarda döküm yüksekliğinin fazla olduğu durumlarda beton bileşiminde bulunan  iri agregaların diğer bileşenlerden ağır olduğu için  karışımdan ayrılarak homojenliğin bozulmasına sebebiyet verir. Bunun önüne geçmek için beton dökme yüksekliğinin döşemelerde 0,50 metreyi kolon ve perdelerde ise 1,5 metreyi  geçmemesine dikkat edilmeli ve beton çarpma hızı azaltılmalıdır.

VI-) Betona Fazladan Su Eklenmesi

Şantiyelerde genellikle betonun daha kolay işlenebilmesi için işçiler tarafından göz kararı su eklenmesi homojenliğe etki edeceğinden dolayı segregasyona sebebiyet verecektir. Bunun için beton dökümlerinde mutlaka teknik personel bulunmalıdır.

3-) Segregasyon  Tamiratı

Ülkemizde genellikle segregasyonların üzeri sıva ile kapatılıp geçilmektedir. Bu yanlış uygulamanın yerine eğilme ve basınç değerleri yüksek yapısal tamir harçları kullanılmalıdır. Ayrıca segregasyonun durumuna göre betonda kullanılabilir . Kullanılan tamir harcının dayanımı kullanılan beton sınıfından düşük olmaması gerekmektedir . Segregasyon tamiratının işlem basamakları şu şekildedir ;

30 mm Derinlikten Az Olan Kusurlar

• Tamir edilecek alan işaretlenmeli ve sağlam betona zarar vermemek için taş motoru ile kesilmelidir.( Bu işlem yapılırken kesimin dik köşeli olmasına dikkat edilmelidir.)
• Segregasyon yüzeyi sağlam betona ulaşana dek pürüzlendirilmelidir.
• Pürüzlendirme işlemi tamamlandıktan sonra beton yüzeyi hava tabancası ile yada su jeti ile temizlenmelidir.
• Yüzey fırça ile temizlenmelidir.
• Temizlik yapıldıktan sonra tamir edilecek alan suya doygun hale getirilmelidir.
• Yüzey su birikintilerine ve toza karşı kontrol edilmelidir.
• Aderans arttırıcı yüzeye uygun şekilde ve yeteri kadar uygulanmalıdır.
• Tamir harcı çelik mala ile uygulanmalıdır.
• Tamir harcındaki buharlaşmayı engellemek için kür işlemi yapılmalıdır.

30 mm Derinlikten Fazla Olan Kusurlar

• Tamir edilecek alan işaretlenmeli ve sağlam betona zarar vermemek için taş motoru ile kesilmelidir.( Bu işlem yapılırken kesimin dik köşeli olmasına dikkat edilmelidir.)
• Segregasyon yüzeyi sağlam betona ulaşana dek pürüzlendirilmelidir.
• Pürüzlendirme işlemi tamamlandıktan sonra beton yüzeyi hava tabancası ile yada su jeti ile temizlenmelidir.
• Yüzey fırça ile temizlenmelidir.
• Temizlik yapıldıktan sonra tamir edilecek alan suya doygun hale getirilmelidir.
• Yüzey su birikintilerine ve toza karşı kontrol edilmelidir.
• Aderans arttırıcı yüzeye uygun şekilde ve yeteri kadar uygulanmalıdır.
• Tamir harcı 30 mm’ye çelik mala ile uygulanmalıdır.
• 3-4 saat katmanın priz alması beklenmelidir.
• Eski harç ile yeni harç arasındaki aderansı arttırmak için tel fırça ile çizikli yüzey yapılmalıdır.
• Aderans arttırıcı yüzeye uygun şekilde ve yeteri kadar uygulanmalıdır.
• Tamir harcı 30 mm’ye çelik mala ile uygulanmalıdır.
• Tamir harcındaki buharlaşmayı engellemek için kür işlemi yapılmalıdır.

Tamir yapılacak alanın derinliği paspayından fazla ise ve donatı görülüyor ise ;

• Tamir edilecek alan işaretlenmeli ve sağlam betona zarar vermemek için taş motoru ile kesilmelidir.
• Segregasyon yüzeyi sağlam betona ulaşana dek pürüzlendirilmelidir.
• Donatıların etrafı hasarlı betondan temizlenmelidir.
• Pürüzlendirme işlemi tamamlandıktan sonra beton yüzeyi hava tabancası ile yada su jeti ile temizlenmelidir.
• Yüzey fırça ile temizlenmelidir.
• Kalıp çakılmalıdır.
• Akışkan tamir harcı(grout) ile kalıp doldurulmadır.
• Kalıp sökümünden sonra kürleme yapılmalıdır.

*Tamir harcı hazırlanırken ”karışım oranına” ve “karışım süresine” mutlaka dikkat edilmelidir.

Uygulama için örnek resimler ;

İşaretleme , taş motoru ile kesim ve pürüzlendirme işlemi 

Aderans Arttırıcı Uygulanması

Tamir harcı uygulaması