Ağaç Köklerinin Yapılara Etkisi
Ağaçlar, çevrede gölge, rüzgâr koruması, su filtreleme ve manzaraya güzellik sağlama yetenekleri nedeniyle değerlenir. Ağaçlar ne kadar harika olsa da, bazen köklerinin neden olduğu ciddi hasar o kadar harika değildir. Kötü planlama, belirli bir noktaya dikmek için yanlış ağaç türünü seçmek ciddi sorunlardan biridir.
Ağaç köklerinin çok yavaş büyümesi gerçeğine rağmen, içinde veya yakınında büyüdükleri her şeye muazzam miktarda baskı uygularlar. Ebedi su ve besin arayışı içinde toprakta hareket ederken, etraflarındaki toprağı yerinden oynatırlar. Kurak iklimlerde gevşek, kuru toprak yer değiştirir ve yapısal bir yükü desteklemede verimsiz hale gelirken, killi topraklar daha sıkı bir şekilde sıkışır. Köklerin kendileri binalara ve temellere doğrudan zarar verme yeteneğine sahip olmasa da, giderek daha fazla toprak yer değiştirmesi, binanın üzerinde bulunduğu toprağın bütünlüğünü ve destekleyici yapısını tehlikeye atabilir. Toprak hareket ederse, üzerinde oturan da hareket eder. Zamanla bozulan eski yapı malzemeleri, geniş ağaç kök sistemleri tarafından yer değiştiren toprak hareket ettikçe yükselebilir veya çökebilir.
Binaların yakınında hızlı büyüyen ağaçlar, aktif ağaç kökleri toprağı kurutarak farklı toprak büzülmesine neden olduğunda eşitsiz yerleşime neden olabilir. Küçülen killer, özellikle sığ temellerde taşıma kapasitesini etkiler ve binada harekete neden olur.
Şekil 1. Bir evin altından su emen ağacın çizimi
Bina temelleri ağaçların yardımı olmadan çatlayabilir. Killi topraklara kurulan binalar kuru havalarda toprak büzüştüğü için çatlayabilir. Bazen kil, kumlu üst toprağın birkaç metre altındadır. Toprağı tekrar yükseltmeye yardımcı olmak için evinizin etrafındaki toprağa su ekleyin. Bu işlem sonucunda duvarlardaki bazı çatlaklar kapanabilir.
Bir binanın yakınındaki ağaç kökleri iki şekilde hasara neden olabilir:
- Binayı yükseltmek
- Ondan su çekerek toprağı küçültmek. Toprak büzülmesi ve bunun sonucunda ortaya çıkan bina çökmesi en çok killi toprakta görülür.
Ağaç Köklerinden Kaynaklı Sorunlardan Nasıl Kaçınılır?
Kökleri keserek sorunu çözmeye çalışmadan önce temelin yanındaki toprağa su eklemeyi deneyin. Toprak (özellikle kil içeriği yüksekse) eski seviyesine şişerek çatlakları kapatabilir. Çatlaklar kaldırmanın sonucu gibi görünüyorsa, kökleri kesmeyi düşünebilirsiniz. Büyük köklerin kesilmesi ağaçların devrilmesine neden olabileceğinden dikkatli olunması önerilir.
Uzun ağaçlarla ilgili kök problemlerinden kaçınmanın bir yolu, ağaç ve bina arasında “güvenli bir mesafe” sağlamaktır. Bazı ağaç türlerinin diğerlerinden daha fazla sorun yaratması muhtemeldir.
Şekil 2. Ağaç köklerinden yapının zarar görmesi
Zemine iyi oturmuş ağaçlar kaldırıldığında da binalar zarar görebilir. Ağaçların ve çalıların çıkarılmasından dolayı ortaya çıkan basınçlar hem dikey hem de yatay olarak etki eder. Çoğu durumda, özellikle de üstteki kil tabakasında en büyük hasarı üreten yatay harekettir. Bu gibi durumlarda, kilin temele neden olan nemi geri kazarken, kilin yıllar boyunca genişlemesi tehlikesi vardır. Pencere eşikleri çatladığında ve ortada yükseldiğinde, bu toprak ısısının bir göstergesidir. Diferansiyel hareketler, duvarlarda ve bölmelerdeki çatlaklarla sonuçlanacak. Bu gibi durumlarda bir ağacın çıkarılması, iyiden daha fazla zarar verebilir.
Kaynak:
2- Doğanın İnşa Edilmiş Yapılara Karşı Baskısı