Bitirme Tezi Nasıl Yazılır?
Öncelikle tez hazırlamadaki amacı anlatalım. Üniversite öğrencilerinin lisans, yüksek lisans, doktora eğitimlerini tamamlamak için ve bilim dünyasına yenilik getirmek için yazmak zorunda olduğumuz akademik yazıdır. Bu yazımda tez yazımını açıklayıcı bir şekilde anlatarak benim gibi lisans mezunu olacak arkadaşlarıma yardımcı olmak istedim.
1.ADIM: İyi bir tez önerisi hazırlamak
Tez nasıl yazılır sorusu için en önemli süreçlerden biri konu seçimidir. Genel olarak konu ve konu başlığı bölüm danışmanınız ile yapılan detaylı araştırmalar sonucunda belirlenir. Danışmanınızın yanına gitmeden önce ilgi alanınızdaki birkaç konu başlığı belirlemeye çalışılabilir. Konu ve konu başlığı seçimini, kolay yazacağınızı düşündüğünüz bir konuda değil, ilgi alanınızda olan ve yazarken gerçekten bir şeyler öğrenebileceğinize, size bir şeyler katabileceğine ve zevkle çalışacağınıza inandığınız konular arasından seçmeye çalışın. Tez yazım kurallarına uygun tez önerisi hazırlamak istiyorsanız, formatın temiz ve anlaşılmasının son derece kolay olmasına özen gösterin.
Tez konusunu belirlemeye çalışırken temel kaynak Yüksek Öğretim Kurulu’nun (YÖK) Tez Merkezi’nin tarama sayfasıdır. Arama motoruna Ulusal Tez Merkezi yazılarak araştırmaya başlanabilir.
Bu adreste detaylı tez taraması yapılmaktadır. Detaylı tarama bölümünün sol kısmında istediğiniz üniversite, enstitü, anabilim dalı, bilim dalı, konu ya da dizinden tezleri bulabilirsiniz.
Detaylı tarama sayfasının sağ kısmından ise tez türü, izin durumu, durumu, dil, grubu, özet, yıl, tez no, tez adı, yazar ve danışmana göre arama yapabilirsiniz. Ya da sayfayı ilk açtığınız da karşınıza çıkan kısma tarama terimini yazarak da araştırma yapabilirsiniz.
Örneğin: “demir tozu” üzerine bir çalışma yapmak istiyorsanız, tarama terimi kısmına kelimeyi yazarak, aranacak alan kısmını tümü yaparak bul butonuna basınız.
Karşınıza PDF olarak indirebileceğiniz, tarama kısmında “demir tozu” kelimesi geçen, yani “demir tozu” konusuyla ilgili tezler çıkacaktır.
2.Adım: Literatür taraması yapmak
Literatür taramasında kelimeleri doğru seçmek gerekir. Uygun anahtar kelimelerle tarama yapılmalıdır. Ele alacağınız konuyu tam olarak anlamak için yeterli sayıda kaynağa ulaşmanız önemlidir. Bunu yaparken bir kaynaktan diğerine geçiş zamanını iyi ayarlamanız gerekir.
Ayrıca çalışmada kullanılacak kaynakların türünde önce dergi makaleleri ve tezler, sonra konferans ve kongre bildirileri ve kitaplar, daha sonra kurumlar tarafından yayınlanan raporlar, en son da gazete ve çeşitli web sayfalarında yayınlanan makale ve yazılar şeklindedir. Wikipedia ya da blog sayfaları kullanılmamalıdır.
Bilgisayara indirilen çalışmalar arasından bazen word ya da power point formatında kaynak çalışmalar olabilir. Öncelikle bunların pdf’e döndürülmesi gerekir.
İndirilen tez, makale vs. çalışmaları incelemede oldukça kolaylık sağlayan Mendeley desktop programı kullanılabilir. Bu program www.mendeley. com/download-mendeley-desktop/ adresinden kolaylıkla indirilebilir ve birkaç dakikada kurulabilir. 60-70 PDF’i ortalama 4-5 dakikada kendi bünyesine aktarır. Çoğu makalenin referans bilgilerini otomatik olarak kendi veri bankasından bularak yazar.
3. Adım: Tez yazmaya başlamak
Birçok öğrenci ilk iki aşamayı kendilerine güven duyarak yaparken bu aşamada güven sarsılması yaşayabilir, bunun temel nedeni neyi nasıl yapacaklarını bilmemelerinden kaynaklanır. Plan yaparsanız, her şeyin daha kolay ilerlenir.
Zaten tez için geçici taslak hazırlamıştınız. Fakat şimdi daha detaylı taslak hazırlamanız gerekmektedir. Çünkü yapacağımız çalışma artık tezin yazımı içindir.
Tez yazımını daha kolay hale getirecek olan taslakta olması gerekenler:
a) Giriş bölümü: İlk bölümde sorunu ortaya koyan veya problemi içeren arka plan yer almalıdır. Bu çalışmanın amacını ve araştırma sorusunu net bir şekilde ortaya koymanız gerekir. Sonra, proje ile ilgili terimlerin tanımını yapmanız gerekir. Ayrıca, varsayımlarınızı ve beklentilerinizi de açık bir dille yazmanız gerekecek.
b) Literatür taraması: Önemli görülen ve konu ile alakalı yapmış olduğunuz literatürdeki değerlendirmeleri ele almalısınız.
c) Metodoloji : Tezin bu kısmında, kaynakları ve metodu nasıl ele aldığınızı belirtmeniz gerekir. Eğer nitel tez yazıyorsanız, araştırma sorularınızı, çerçeveyi, katılımcıları, data toplama ve data analiz süreçlerini de yazmanız gerekir. Fakat, nicel tez yazıyorsanız, araştırma soruları, hipotezlerinizi, populasyonu, bilgi toplamayı ve data analizlerini belirtmeniz gerekir.
d) Bulgular :
Tez yazımında tüm entellektüel kapasitenizi ortaya koyması açısıından en önemli aşama budur. Araştırma sorularınızı tekrar yazmanız, elde ettiğiniz sonuçları tartışmanız ve bunların sizi taşıdığı noktayı yazmanız beklenir.
e) Sonuçlar: Tezin bu son bölümünde, çalışmayı özetlemeniz ve sonuçlardan kısaca bilgi vermeniz gerekir. Bulgularınızın akademik dünyada nasıl bir etki yaptığını ve uygulamada ne anlama geldiğini yazmayı unutmayın.
Bu bölümün sonunda, sonraki araştırmalar için öneriler bölümü ekleyin ve sonraki yapılması muhtemel araştırmaları ortaya koyun. Ayrıca, bunları neden önerdiğinizi ve ne şekilde ele alınması gerektiğini de belirtin.
f) Kaynakça: Sizden hangi sitilde yazmanız istendiyse kaynaklarınızı bu düzene göre yazın. APA, MLA ya da başka formatta.
4.Adım: Yazım kurallarına göre yazmaya başlamak
Yazma ile düzenleme arasında önemli bir fark var, yazım öz ile ilgiliyken, düzenleme şekil açısından yapılır. İlk önce özü ile ilgilenmek gerekir, yazmadan önce şekil düzenlemesi yapmak size sadece zaman kaybettirecektir. Yazım kılavuzuna göre yazın.
Tez hazırlama aşamasında bölümler arasında mantıklı bağlantıların olmasına dikkat edin. Bilgi eksiği olup olmadığını kontrol edin. Eğer bilgi boşlukları varsa, yaptığınız araştırmalarda aldığınız notlar ile bunları kapatın. Örnekler ile konudan uzaklaşmış olabilirsiniz. Bu bölümlerin sayısını kısaltın ve olabildiğince açık şekilde yazmaya özen gösterin. Önemli olan sayfa sayısı değil, duru ve kaliteli olmasıdır.
5.Adım: Düzenleme yapmak
Sonuç olarak, son okumalarınızı yapma, imla hatalarını düzeltme, dilbilgisi ve tez yazım kılavuzuna göre formatlama aşamasına geldiniz. Bu noktada teknik bilgi eksiğiniz varsa, arkadaşlarınızdan ya da profesyonel destek veren kurumlardan hizmet alabilirsiniz. Satır aralığı, kapak, giriş bölümünü, sonuç bölümünü kontrol edin.
Artık teziniz tam anlamı ile tamamlanmış haldedir. Son olarak bir arkadaşınız ya da profesyonel danışmanlık yapan kurumlara tezinizi gönderin, düşüncelerini, önerilerini ve daha başka neler yapabileceğinizi sorun.
Sonra, tez danışmanınıza yollayın ve onunla tartışın. Sizin eksik yönlerinizi ya da daha iyi hale nasıl getirebileceğinizi sorabilirsiniz.
Tez yazmak kolay çalışma değildir. Her öğrencinin üstesinden gelemediğini ve komplek bir akademik çalışma olduğunu aklından çıkarma. Ve sen bunun üstesinden geldiğini unutma 🙂
Kaynak: