Sektörün Öncüleri İle biSohbet’21 / Geoteknik Üzerine
Öğrenci ve yeni mezun meslektaşlarımıza her zaman destek olmayı kendine ilke edinen biŞantiye Ailesi olarak 2.sini düzenlediğimiz Sektörün Öncüleri’21 de alanlarında uzman olan değerli konuşmacılarımız ile etkinlik düzenledik. 09.02.2021 Tarihli 10.Oturumda İnşaat Yüksek Mühendisi Gülnur KAYIŞ’a Geoteknik alanında sorulan soruları ve cevapları sizlerle paylaşmak istedik. Yayının tekrarını biŞantiye Youtube kanalımızdan da izleyebilirsiniz.
Sektörün Öncüleri İle biSohbet’21
1.) Geoteknik mühendisliği alanında yükseklisans yapan bir öğrenciye tekniğin hangi alt dalına uzmanlaşmasını önerirsiniz?
Cevap: Aslında geoteknik denildiği zaman tek görüyorsunuz ama geoteknik alanı içerisinde iksa sistemleri, temel sistemleri, iyileştirme yöntemleri vardır. Yine iyileştirme sistemleri kendi içerisinde yaklaşık 20’ye yakın iyileşme sistemine ayrılıyor ve bu 20’ye yakın iyileştirme sistemi içerisinde de önyükleme sistemleri, kondrium, çakıl drenler, jet grout yöntemi, diyafram duvar var. Çok sayıda iyileştirme yöntemi var bunlardan şu anda geotekniğin her alanı kesinlikle araştırılmaya çok açıktır. Son dönemlerde özellikle geosentetiklere çok önem verilmesi gerektiğini düşünüyorum. Çünkü geride kaldılar ve keşfedildiğinde gerçekten piyasaya güçlendirebilecek bir sistemdir. Bence bu alanın Türkiye’de yayılması gerekiyor. Bu alanı araştırmalarını öneriyorum.
2.) Ülkemizde yapılan geoteknik çalışmalar ve plaxis programı hakkında bilgi verebilir misiniz?
Cevap: Plaxis programında 2D ve 3D programı vardır. Plaxis’in eğitimleri var bunlara katılabilirsiniz. Plax’in çalışma metodu sonlu elemanlar üzerine eğitim veriyor. Tabi bunu anlayabilmek içinde üniversitede sonlu elemanlar dersini almış olmanız gerekmektedir. Programı kullanma da bir sıkıntı yoktur ama sonlu elemanların davranışın doğru modelleri bilmek için içerisine giren, yazılan parametreleri doğru bir şekilde kullanabilmek gerekmektedir.
3.) Fay yasasının çıkması geoteknik mühendislerinin istihdamına bir etkisi olur mu?
Cevap: Geoteknik mühendislerinin yok sayıldığı bir yasadır. Geoteknik mühendisleri fay yasasını doğru bulmuyoruz. Çünkü tat yasası denildiğinde geoteknik mühendisleri var olduğu sürece siz denizin ortasına da dağın başına da bina yapabilirsiniz. Fayın olduğu bir yer için; statik projelerin içerisinde faya yakınlık katsayıları da vardır.
4.) Yapı inşa edildikten sonra zemin ile ilgili bir sorun ortaya çıkarsa bu durumda hangi iyileştirme yöntemlerini kullanabiliriz?
Cevap: Kumlu, siltli zeminlerde daha çok yerinde sıkıştırma ile oluyor. Ama eğer yapıyı biz yapmışsak hiçbir şekilde bu tarz sıkıştırmaya yani yapıyor ilave, düşey deplasmanlar veya yatay deplasmanlar verilecek bir şekilde ıslak metoduna giremezsiniz. İkinci olarakta zeminin içinde rijitliği daha yüksek olan çimento ile zemini karıştırmak suretiyle diesem kolonlar olabilir veya jet grout olabilir. Temeller arasında farklı oturmalar oluyorsa bodrum içine mini kazıklar düşünülebilir. Burada da bodrum yüksekliğine dikkat edilmelidir. Tabi yapıda meydana gelen sorun ile ilgili sistemi seçmek ve çözümlemek gerekir.
5.) Mimari ya da statik proje olmadan zemin numuneleri alınır mı? Bu iki aşama arasındaki ilişki veya sıralama nasıl olmalıdır?
Cevap: Mühendislerin öncelikle zemin etüdünün ne maksatla yapıldığını bilmesi gerekir. Yani mimari proje yok, statik projede yok mimari proje olmadığı için. Ama oraya yapılacak yapının cinsi belirlenmesi gerekmektedir. Otel mi yapılacak, endüstriyel tesis mi yapılacak. Hiçbir şey belli değil ise o zaman daha kapsamlı ileride lazım olabilecek parametreleri verebilecek tarzda zemin etüdü çıkarmak lazım. Dolayısıyla eğer hiçbir şey belli değilse genel anlamda zemini modelleyerek burada yapılacak değişik yapılara ne tür riskler çıkabilir onları tariflemek gerekir.
Önce fiziki modelleme yapılır. Sondaj yapılabilir. Oradaki zeminin cinsine göre ise değişik numune alıcılar kullanılabilir. Bütün bu bilgilerle zemini gayet güzel bir şekilde hem fiziki hem mekanik olarak modellenmiş olursunuz. Bu aşamadan sonra nasıl bir yapı gelecekse ona göre proje çizilir.
6.) Sıvılaşma olan bir alanda iyileştirme derinliği nasıl belirlenmelidir?
Cevap: Sıvılaşma nın daha yüzeysel bir kısmında olduğunu düşünüyoruz Yani biz bunun içinde TBDY’nin ilk 20 m’lik kısımda incelememizi öneriyor. Çünkü sarsıntı esnasında üst kısmından daha ziyade boşalmalar olabileceği için zeminin üstüne doğru boşalmalar daha fazla olup, titreşim daha fazla olur. Bu yüzden yönetmeliği söylediği ilk 20 m’deki kısmın analiz edilmesinden bahsediyor.
Tabi bu noktada başlangıçta sondaj derinliklerine de önem vermemiz gerekmektedir. Buradaki husus etkin derinlik değildir.
7.) Plastik limit değerini yapan bir makine yok diye biliyoruz. Bu deneyi yapan bir makinenin şimdiye kadar yapılmamasının nedeni nedir?
Cevap: Plastik limit deneyini yaparken biz onun belli bir kıvam almasını da bekliyoruz. parmağımızı zemin üzerinde yuvarlıyoruz artık kilin çatladığı zamanlarda ölçümünü yapıyoruz. Neden çıkarmadılar bilmiyorum. Geoteknik alanı ne kadar tanınırsa bu noktada tabi ona göre de tüm geçerli laboratuvar cihazları talepleri de mutlaka artacak ona göre çözümler sunulur.
8.) TBDY’de özellikle sahaya özel davranış hareketleri veya deprem tehlike haritası analizi gibi konularının yapılması gerektiği ve yönlendirilmesi yapılıyor. Bu konuda kendimizi nasıl geliştirebiliriz?
Cevap: Sahaya özel analizler ile ilgili olarak tasarım gözetim hizmeti olmak zorundasınız. Tasarım gözetimi hizmeti olunması için belli bir puanı almanız gerekmektedir. bu puanı yüksek lisans için bakanlık belli bir puan veriyor, doktora yapmış kişiye şu kadar puan demektedir. Bunların hepsini birleştirip siz kurula sunuyorsunuz. tasarım gözetmeni uzmanlığına dair belge alıyorsunuz ve sahaya özel analizlerde tasarım gözetmenleri yapabilmektedir.
Bilgilerini bizlerle paylaştığı için İnşaat Yüksek Mühendisi Gülnur KAYIŞ hocamıza şükranlarımızı iletiyoruz…