Beton Yollar ve Asfalt Yollar (Farklılıkları Üstün ve Zayıf Yönleri)

Bu çalışmada, beton yolların ve asfalt yolların üstünlükleri araştırılıp hangi kaplamanın ülke ekonomisine yararları anlatılmıştır. Ülkemizde, önemli yatırım maliyetlerinin başında karayolları gelmektedir. Çeşitli yol kaplamaları oluşturulmuştur. Yol kaplamaları kullanılan malzemelere göre asfalt ve beton olarak ikiye ayrılır. Son yıllarda beton kaplamalı yollar, asfalt kaplamalı yollara göre daha dayanıklı ve uzun ömürlü olduğundan dolayı daha çok tercih edilmektedir. Beton kaplamalarda kullanılan malzemeler daha kolay bulunur ve ucuzdur.

Ülkemiz, ulaşımda en çok karayolunu tercih etmektedir. Karayolları; trafiğin yoğunluğu, araçların ağırlığı ve tipi, hız-sürüş, iklim koşulları, mevsimsel değişiklikler gibi unsurlar dikkate alınarak uygun projelendirilir ve inşa edilir. Trafik yüklerini taşıyıp taban zeminine ileten ve altyapı üzerine inşa edilen tabaklara üst yapı denilmektedir. Karayollarında üst yapı olarak en çok beton ve asfalt kaplamalar kullanılmaktadır.
1. YOL ÜST YAPILARI
1.1. Beton Yol (Rijit Üst Yapı)
Beton, günümüzde mühendislik yapısında kullanılan ürünler arasında en çok kullanılan yapı malzemesidir. Binlerce yıl varlığını sürdüren birçok yapı betondan yapılmıştır. Beton, diğer yapı malzemelerine göre dayanıklılığını ön plana çıkarmış üründür. Betonun en önemli kullanım alanlarından biri karayolları kaplama malzemesi olarak kullanımıdır.

Normal beton adından anlaşıldığı gibi hammadde betondur. Bağlayıcı madde çimento, su ve %70’i agregadan oluşmaktadır. Çimentonun ana maddesi kil ve kalkerdir. Asfalt gibi ısıtılınca sıvılaşmazlar. Hidrolik özelliğinden dolayı su içinde bağlayıcı maddeler katılaşırlar ve suya karşı dayanıklıdırlar.

Şekil 1.1. Ordu (Gürgentepe) da yapılan beton yol

1.2. Asfalt Yol (Esnek Üst Yapı)
Asfalt çok eski yıllardan beridir ülkemizde ve Dünya da yol yapımında en yaygın olarak kullanılan kaplama malzemesidir.
Asfaltta da betonda ki gibi malzemeler bulunur. Asfalt betonda, %90-96 agregadan oluşur. Asfaltta ki tek fark içerisinde ki bağlayıcının ham petrolden elde edilen koyu, yapışkan bir madde olan asfalt olmasıdır. Asfalt sert ve dayanıklıdır. Viskoelastik ve termoplastik malzeme olduğu için sıcaklığa karşı dayanıklıdır. Esnekliğinden dolayı alt katmanında ki yüzeylerin kusurlarını kapatır.
Aralarında ki boşlukların doldurulması için içerisine filler (mermer tozu gibi) malzeme konulur.

Şekil 1.2. Kaplamalarda yük dağılımı

Rijit üstyapılarda beton kaplama tabakası, gelen yükü dağıtarak karşılamaktadır.
Esnek üstyapılarda, kaplama esnek olduğu için yükü alt tabakalara dik yönde iletir. Bu yüzden alt katman yapılarını belli oranlarda yerleştirmek gerekir.
2. BETON YOLLAR VE ASFALT YOLLARIN ÜSTÜNLÜKLERİ
1. Beton üretiminde kullanılan ana bileşenler %100 yerli bir ürün olup ülkemizde üretilmektedir. Asfalt ise dışa bağımlı bir üründür. Betonun kullanılması ülkemizin ekonomik yönden tasarruf sağlamasında önemli katkı sağlamaktadır. Ayrıca çimento içinde yer alan katkı malzemeleri çevreye yarar sağlamaktadır.

2. Beton yollar, asfalt yollara göre ilk yapımda maliyeti biraz daha düşüktür. Bundan sonraki aşamalarda çok daha düşük maliyetlidir. Beton yerli ürün olduğu için yapım maliyetlerinde tasarruf sağlamakla birlikte kullanım ömrü yüksek ve bakım gideri düşük olması nedeniyle büyük avantaj sağlamaktadır.

Asfaltın ömrü 1.5-2 yıldır. Bakım yapılarak 3-4 yıla çıkarılır. Artık asfalt bozulmaya başlar ve kaplama yüzeyinin yenilenmesi gerekir. Bakım ve onarımı sık yapılır. Bu yüzden trafikte aksaklıklara, zaman kaybına, yakıtta israfa ve hava kirliliğine yol açmaktadır. Ağır araçların geçtiği yollarda asfaltın altında demir kullanılır.

Şekil 2.1. ABD’de 125 yıldır kullanılan bir beton yol

3. Beton yol her mevsim yapılabilir. Belli bir iklim şartı gerekmez. Asfalt yollar sadece kuru ve sıcak hava koşullarında yapılır.
4. Beton yollarda daha az yakıt harcanır. Asfalt yollarda ağır araçlar(kamyon, tır gibi) asfalt kaplamaya gömülür. Sürüş sırasında zorlanırlar. Bu da yakıtın çok kullanılmasına sebep olur.

Şekil 2.2. Asfalt ve Beton Yolda Ağır Vasıta Tekerleği

5. Asfalt yollarda oluşan çukurlarda bazen yağmur suları birikir. O çukurlarda don ve buzlanmalar oluşur.
Beton açık renklidir. Bu yüzden asfalta göre gelen ışıkları daha az emer ve böylece gece görüşü daha iyi hale gelir. Gece sürüş yapan sürücüler daha az ışıklandırma kullanabilirler.
6. Asfalt yollar esnekliğinden dolayı sessiz ve rahattır. Beton yollar yüksek ses çıkarmaktadır.

3. SONUÇ
Beton yolların asfalt yollara göre üstünlükleri
● Beton yollar %100 yerli ürünlerden yapılır.
● Çevrecidir.
● Hizmeti uzun ömürlü ve rijit üst yapılıdır. Dayanıklıdır.
● Çok az bakım-onarım ister. Yapım maliyeti pahalıdır fakat kullanım ömrü ile kıyaslandığında daha avantajlı olmaktadır.
● Geri dönüşüm yapılabilir.
● Asfalt yolda giden araçlar, yol esnek yapılı olduğu için gömülürler. Beton yolda ise hız ve yakıt konusunda sıkıntı yaşanmaz.
● Sıcakta yumuşamazlar. Tekerlek izi bırakmazlar.
Asfalt yolların beton yollara göre üstünlükleri
● Asfalt yolların yapısı esnek olduğundan dolayı sessiz ve rahattırlar.
● Soğuk hava koşullarına uygun olup daha iyi sürüş sağlarlar.
● Asfalt döküldükten sonra araçlar trafiğe açılabilir.
● Onarım süreleri beton yollara göre daha kısadır.
TÇMB 2004 yılında Afyon da 3 km uzunluğunda asfalt ile beton kıyaslamak için birbirine paralel olacak şekilde yol yapılmıştır. Kısa bir zaman sonra asfalt yolda bozulmalar başlamıştır.

Metin Kaynakları

• Türkiye Hazır Beton Birliği
• Niçin Beton Yol
• Beton yollar mı? Asfalt yollar mı?

Görsel Kaynakları

• Şekil 1.1. Ordu (Gürgentepe) da yapılan beton yol
• Şekil 1.2. Kaplamalarda yük dağılımı
• Şekil 2.1. ABD’de 125 yıldır kullanılan bir beton yol
• Şekil 2.2. Asfalt ve Beton Yolda Ağır Vasıta Tekerleği