Modern Mimari Örneği: Cinnah 19
Projesi mimar Nejat Ersin tarafından çizilen bina, 1957’de tamamlanmıştır. Her ne kadar başlangıçta DHMİ tarafından kullanılmak üzere inşa edilmeye başlandıysa da, ilerleyen yıllarda sivil kullanıma açılmıştır. 1958 yılında bir dizi yenileme ve onarım çalışmasından geçen binanın terasına bir yüzme havuzu kompleksi eklenmiş ve 1967 yılına kadar kullanılmıştır.
İnşa edildiği dönemin en başarılı modern mimari örneklerinden birisi olarak kabul edilen bina, sık sık Fransız mimar Le Corbusier’in ünlü yapıtı Unité d’Habitation ile kıyaslanır. Tasarımında kullanılan üslup bakımından da Oscar Niemeyer, Lucio Costa ve Durrel Stone gibi önemli modernist mimarların eserleriyle benzerlikler taşıdığı kabul edilmektedir.
Üzerinde bulunduğu zeminin topoğrafyasına doğrudan bir müdahalede bulunmadan kolonlar üstünde yükselen apartman, Cinnah Caddesi’ne dikey olarak konumlandırılmış ve dikdörtgen formda, beş kat üzerine tasarlanmıştır. Projede kendine yer bulan ortak bahçe alanı, dinlence köşeleri, güneşlenme terası ve binanın çatısında bulunan yüzme havuzu gibi detaylar ise yapıyı zamanının ötesinde bir görünüme kavuşturan unsurlardandır.
İnşa edildiği dönemde etrafında başka yapılaşma olmadığı için panoramik bir şehir manzarasına sahip olan binada, bütün ortak alanlar ve daireler bu manzaraya yönelen kuzey cephesinde toplanmıştır. Bu cephe tamamen pencerelerle kaplıdır. Apartman içindeki sirkülasyonu sağlayan koridorlar ise güney cepheye yerleştirilmiştir. Yapıya asıl karakteristiğini kazandıran özelliği, bu koridorlara paralel olarak uzanan ve güney cepheyi oluşturan geometrik düzenli yarı açık duvardır. Bu duvarın asıl amacı güneş ışınları gölgeleyerek konforlu bir doğal ışıklandırma düzeni yaratmakken, ikincil olarak da bir görsel yüzey oluşturmaya yardım eder. Bina içindeki koridorlarda kullanılan siyah-beyaz zemin mozaikleri de yapının estetik değerini yükseltmektedir
1954’te Meydanlar Müdürlüğü İşleri Kooperatif Binası olarak tasarlanmaya başlanan yapı, Türk mimarlık tarihinde oldukça önemli bir noktaya sahip. Bugün hala ‘deneysel’ olarak nitelendirilebilecek bir tasarım olan Cinnah 19, topoğrafyayı olduğu gibi bırakan, her kullanıcı için dubleks apartman tasarlayan, burayı kullanacak toplumun günlük hayatını hesaba katan ve bunun için toplanma, sosyalleşme alanları yaratan bir proje olmayı hedefliyor.
Yapı dikdörtgen biçiminde bir plan şemasına sahip. 15 dubleks ve 2 normal apartman dairesi bulunduran yapı, 5 katlı bir bina. Bunun yanında ortaklaşa kullanılan bir bahçe alanı, dinlenme alanları, teras ve depo alanları mevcut. Bu bağlamda Cinnah 19, güneşlenme terası, çatıda yer alan yüzme havuzu gibi dönemine göre ütopik ortak kullanım alanlarına sahip modern bir yapı.
Sokağa dikey hareket getiren, kolonlar üstünde yükseltilmiş, kuzeye ve peyzaja döndürülmüş yapı, bu yaklaşımla alanın yerleşimini bozmamayı hedeflemiş. Yapının kuzey ve güney cepheleri yine bu yaklaşıma göre fonksiyonlarına ayrılıyor.
Kuzey cephe, dairelerin hücresel geometrisini gözler önüne seren bir cephe. Buna karşılık apartman içindeki sirkülasyonu sağlayan koridorların hepsi güney cepheye yerleştirilmiş. Bu cephede de koridoru kapatacak oldukça özgün bir güneş kontrolü sağlanıyor. Yapıya karakterini veren, apartman koridoruna eşlik eden ve cepheyi oluşturan geometrik bir düzene sahip yarı açık duvar. Bu cephenin tasarımı aynı zamanda döşemede siyah-beyaz mozaik kullanımıyla zenginleştirilmiş. Burada dikkat çekilmesi gereken nokta modernist mimarinin endüstrileşmiş yapım materyalleri ve bu yoğun üretime bağlı bir yanının olması. Bu ortak tutum, mimaride özgürlüğü simgeleyen bir yaklaşım aslında.
Yapıldığı yıllarda Cinnah 19, bulunduğu caddeden şehrin görüntüsüne hakim bir yapıymış. Bu nedenle ortak alanlar bu manzaraya yönelen kuzey kısımlarda toplanıyor. Geniş balkonlar da hem bu manzaraya bakıyor hem de yaşam birimlerini dış dünyaya bağlıyor.
Yapının dikey efektini arttıran iki öge: iki kat uzunluğundaki balkonlar ve aslen yapının topografyayı ellememesi için yapının kolonlar üzerinde yükseltilmesi. Proje, hem kendi içinde hem de bulunduğu çevrede toplumu düşünüyor.
Yapıya terastaki havuz, 1958 yılında eklenmiş ve 1967 yılına kadar kullanılmış. Zamanına göre ütopik ortak alan kurgulayan terasta bir bar, şömine, duşlar, kabinler ve tuvaletler bulunuyor. Terasın büyük bir kısmı da kamusal bir alan olarak düşünülmesinden dolayı geniş bir kanopi ile kapatılmış: havuz ve solaryum (güneşlenme alanı) kısmı hariç. Bu geniş ortak alanda Nejat Ersin’in hedeflediği, konut birimleriyle yakalanmış sakinlik ve bireyselliği dengelemek. Bugün maalesef teras toplumsal kimliğini kaybetmiş, kullanılmayan bir halde
Cinnah 19’u ortaya çıkaran önemli noktalardan birisi, Türkiye’de 1935’lerde bazı projelerle başlayan kooperatifler. 1948’de ise bunun gittikçe artmasıyla toplu konutlarda oldukça başarılı sonuçlar elde edilmiş olması. Bazı ödeme durumlarını ve birtakım örgütlerle ortak çalışmalarla konut elde edimini kolaylaştıran bir yasa aslında. Yasa, toplu konut birimlerine belirli standartlar getiren ve bunu konut kooperatifi kuruluşlarıyla uygulayan bir süreç yaratıyor.
Cinnah 19’da bu sürecin örneklerinden bir tanesi. Yapı, bu standartları özel bir mimariye sahip olarak gösteriyor. Tasarımındaki geometriye esas alan kısımlar, kütlesi, lokasyonu ile yapı bu ortak kullanım ve standardizasyonun oldukça gelişmiş bir şekilde tasarlanabileceğinin göstergesi.
Yapı şu anda Mimarlar Derneği 1927 tarafından, iki dubleksin yenilenmesiyle, mimari bir mekan oluşturuyor Ankara’da. Mimarları ve özellikle genç mimarları çeken bir nokta haline getirilmiş yapı. Dernek, aynı zamanda orijinal kimliğini koruyan bu yapının yenilenmesine ve yeniden değerlendirilmesine dikkat çekiyor. Cinnah 19, Ankara’nın modern mimarisini yansıtan güçlü örneklerden bir tanesi ve mimarlıkla ilgilenenler için Türkiye’de kesinlikle görülmesi gereken bir yapı.
Adres: Çankaya, Cinnah Cd. No:19, 06690 Çankaya/Ankara
https://tr.wikipedia.org/wiki/Cinnah_19
https://www.arkitektuel.com/cinnah-19/
https://www.herumutortakarar.com/cinnah-19/
https://libdigitalcollections.ku.edu.tr/digital/collection/SMB/id/2266/
https://turkiyetasarimvakfi.org/tr/blog/10-cinnah-19
https://laankara.com/cinnah-19-apartmani-ve-hikayesi/