Türkiye’nin Parlak Yıldızlarından İlk Kadın İnşaat Mühendisi; Sabiha Fırat GÜRAYMAN

Cumhuriyet döneminin başlamasıyla Türkiye’de her şeyde olduğu gibi eğitim ve kadın hakları konusunda da çok önemli kararlar alınmış, bu konuların önemi ve farkındalığı fazlasıyla artmıştır. Eskilerde çok da bir anlam ifade etmeyen ‘Türk kadını’ kavramı artık toplumun her yerinde olduğu gibi iş sektöründe de yerini çoktan almaya başlamıştır. Eskilerde Yüksek Mühendis Mektebi olarak anılan şimdiki adıyla üniversiteler, ilk kadın öğrencilerini almaya başlamış ve mezun etmiştir.

Ülkemizde bir ilke imza atmış Cumhuriyet kadınlarımızdan birisi de Sabiha Fırat Gürayman’dır. Sabiha Fırat Gürayman, Cumhuriyetin ilk kadın inşaat mühendisidir. 1919 yılında Manastır’da bir subay kızı olan Sabiha Gürayman, ilköğrenimini Beşiktaş Esma Sultan İlkokulu’nda tamamlamıştır. 1925 yılında Nişantaşı Kız Ortaokulu’nu bitirip 1927 yılında İstanbul Kız Lisesi’ni bitirmiştir.

1927’de bir arkadaşının ve matematik öğretmeninin tavsiyeleriyle, Yüksek Mühendis Mektebi’ne şimdiki adıyla İstanbul Teknik Üniversitesi’ne girmeyi başarmıştır. Bu okula giren ilk kız öğrenci Sabiha Gürayman’dır. Üniversite yıllarında hocaları ve arkadaşları tarafından sürekli yadırganmasına ve psikolojik baskılara aldırmadan, spora olan ilgisini voleybol oynayarak göstermeye başlamıştır. Hatta bu yıllarda Fenerbahçe voleybol takımına katılmış ve 1929 Fenerbahçe şampiyonluğunda takım kaptanlığı yapmıştır. Bu cesur ve hırslı kadın sadece ilk kadın mühendisimiz değil aynı zamanda ilk kadın voleybolcumuzdur.

Dünyadaki ilk kadın inşaat mühendisi Elizabeth Bragg 1876 yılında bir Amerikan üniversitesinden mezun olmuşken aradan geçen çok uzun bir zaman farkıyla Türkiye’de ilk kadın mühendis Sabiha Gürayman 1933 yılında mezun olmuştur.

Bu mesleği seçmesinde her zaman Atatürk’ün, kızların mühendis olmasını teşvik etmesinin büyük bir etkisi olduğunu söylemiştir. Hiçbir zaman erkeklerle arasında bir fark görmemiş, başarısızlıklardan korkmamış ve cesur davranışlarıyla herkesin dikkatini çekmiştir.

İlk görevine Ankara Bayındırlık Baş Mühendisi olarak başlamış, insanların odasına geldiğinde mühendis daha gelmemiş düşüncesiyle oradan ayrılmasına veya onu görmezden gelmesine aldırmadan mesleğini icra ettirmiştir. Ankara’da başlayan bir köprü inşaatında yer almış ve yapılan psikolojik baskılara aldırmadan görevini sürdürmüştür. “Kadınlar şantiyede çalışamaz” düşüncesini reddedercesine , inşaatta pantolon giyerek, ustalarla beraber canla başla çalışmıştır.  Şantiyede konaklayarak, işçilerle omuz omuza, yağmur çamur demeden ve binbir emekle köprüyü tamamlayan Sabiha Gürayman’ın çalışmaları herkes tarafından takdir edilmiş hatta daha sonrasında köprünün adı “KIZ KÖPRÜSÜ” olarak anılmaya başlanmıştır.

Daha sonrasında belki de hayatının en önemli görevi olan Anıtkabir’in yapımında Anıtkabir İnşaatı Başmühendisi olarak 10 yıl süreyle görev yapmıştır. Anıtkabir’de bir kadın mühendisinin yer almasının yanı sıra aynı zamanda  bu kadının Başmühendis olması tüm dünya da büyük yankılar uyandırmış hatta Anıtkabir’i ziyareti sırasında Yunanistan Başbakanı Venizelos, Sabiha Gürayman’ın elini sıkarken “Bir kadın ha! Hayatımda ilk defa büyük bir işin başında bir kadın görüyorum. Sizi gerçekten tebrik ederim.” demiştir. Sabiha Gürayman aynı dönemde TBMM inşaatında da görev yaparak büyük başarılara imza atmıştır.

Anıtkabir, nakil töreninden bir süre sonra Yapı ve İmar İşleri Reisliği’nde Teknik Müşavir olarak görevine devam etmiş ve buradan emekli olmuştur.

Sabiha Gürayman kendisi de bir asker çocuğu olduğundan çalışma hayatından elde ettiği tüm servetini şehit çocuklarının okumasına harcamış, tüm mal varlığını İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı’na ve Fevzi Akkaya Temel eğitim Vakfı’na bağışlamıştır. 4 Ocak 2003 tarihinde 93 yaşında aramızdan ayrılan Sabiha Fırat Gürayman, çağdaş Türkiye’nin parlak yıldızlarından biri olarak adını tarihimize altın harflerle yazdırmıştır.

Kaynaklar

https://www.haberturk.com/sabiha-rifat-gurayman-2861674

https://tr.wikipedia.org/wiki/Sabiha_G%C3%BCrayman

İlk Kadın İnşaat Mühendisi | Sabiha Rıfat Gürayman